Gemeenten trekken gemiddeld 119 euro per inwoner uit voor cultuur
donderdag 7 maart 2024
Bij het begin van deze legislatuur trokken steden en gemeenten 20% meer middelen uit voor cultuur dan de bestuursperiode voordien. Maakten lokale besturen hun ambities waar? Bijna, blijkt uit een analyse van de BBC (beleids- en begrotingscyclus).
Stephanie D'Hose (Open VLD)
D'Hose blij met daden
Het was Open VLD-parlementslid Stephanie D’Hose, die in de Commissie Cultuur van 29 februari de vraag stelde aan minister-president Jan Jambon. Bij de opmaak van de meerjarenbegroting calculeerden steden en gemeenten 900 miljoen extra in, ten opzichte van 2014. Volgden de effectieve uitgaven, ondanks de verschillende crisisjaren? Wat zeggen de cijfers en zijn er aandachtspunten?
Uit het antwoord van minister Jambon blijkt dat lokale besturen 6% van hun totale budget reserveren voor "cultuur". Dat omvat instellingen (musea, cultuurhuizen, bibliotheken, concertgebouwen, …), evenementen (festivals, openluchtrecreatie), erfgoed (monumentenzorg, archeologie, erfgoedprojecten,…) en overig kunst- en cultuurbeleid.
In 2022 besteedden lokale besturen gemiddeld 119 euro per inwoner aan cultuur. Een stijging van 35,2% sinds 2014. Opvallend is dat de verschillen tussen steden en gemeenten in die tijd kleiner zijn geworden. ‘Landbouwgemeenten’ blijven steken op 81 euro per inwoner en gemeenschappen met een vergrijzende bevolking hinken achterop met 80 euro per inwoner. “Een tendens om in de gaten te houden,” stelt Stephanie D’Hose.
Verder is ze blij met deze cijfers. De effectieve uitgaven (samen zo’n 2,7 miljard) benaderen de voorziene budgetten (3 miljard voor de 300 steden en gemeenten samen). “De wil wordt gevolgd door daden,” klinkt het. Voor haar is dit het bewijs dat het geld niet vloeit naar straatstenen of riolen nadat de Vlaamse overheid lokale besturen autonoom liet kiezen waaraan hun centen te besteden. “We maakten de switch van een hiërarchische relatie naar meer gelijkwaardige samenwerking, waarbij Vlaanderen veeleer fungeert als supporter en coach,” stelt Stephanie D’Hose. Ze sluit haar betoog ook af met de woorden:
De Federatie heeft daar ook een aantal suggesties rond:
- Maak van de Vlaamse overheid een bondgenoot van lokale sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties
- Lokale verkiezingen - wat Vlaanderen voor lokale besturen kan betekenen
- Ook rond gemeenschapsinfrastructuur volgen binnenkort concrete aanbevelingen.
Blik op de toekomst
Marius Meremans (N-VA) hoopt dat het bovenlokale cultuurbeleid met haar intergemeentelijke samenwerkingsverbanden als vliegwiel dient voor landelijke, vergrijzende en kleinere gemeenten. “Zij kunnen het cultuurbeleid sturen en cultuurcommunicatie en -participatie verhogen.”
Katia Segers (Vooruit) stelde nog dat “er 300 miljoen euro blijft liggen die niet uitgegeven is, wat veel geld is.” Ze is ook bekommerd om de gemeenten die het belang van cultuur niet inzien en breekt een lans om ook op langere termijn te blijven monitoren.
Lokale besturen voorzien 6% van hun budget voor cultuur. Ter vergelijking: Vlaanderen reserveert hiervoor 1,12%.
Gemiste kans
Voor De Federatie blijft het bijzonder spijtig dat de BBC geen detail kan geven over de ondersteuning van het specifieke sociaal-culturele weefsel. Naast transversaal of ‘overkoepelend' beleid omvat cultuurbeleid 3 grote blokken: de kunsten, cultureel erfgoed en sociaal-cultureel werk (inclusief amateurkunsten, participatie...), maar die opdeling vind je niet terug in de cijfers. Op welke (financiële) steun verenigingen, vrijwilligers, amateurkunsten of enthousiastelingen met een goed idee kunnen terugvallen, blijft dus ongedefinieerd. Ook de vrijetijdsmonitor houdt het op ‘overig kunst- en cultuurbeleid.’ Evoluties met belang voor het sociaal-cultureel volwassenwerk en/of amateurkunsten blijven op die manier helaas onzichtbaar.Via de BBC-analysetool zijn de cijfers voor iedereen beschikbaar. Spoiler: een leesbare tabel met bijvoorbeeld alle uitgaven voor 'cultuur' per provincie is hier niet evident uit te filteren.
