Schuldig tot uw onschuld bewezen is?
vrijdag 27 oktober 2023
In de commissie cultuur van 19 oktober stelde Marius Meremans enkele vragen aan minister Jambon over de ‘houding van sociaal-culturele verenigingen tegenover de oorlog in Israël’. Concreet suggereerde hij de minister of het innemen van ‘pro-Hamasstandpunten’ door gesubsidieerde sociaal-culturele organisaties geen aanleiding is om die subsidies stop te zetten. Het antwoord van minister Jambon: “Ik heb aan mijn administratie de algemene opdracht gegeven om alle organisaties die gesubsidieerd worden binnen dit decreet, extra te screenen op de communicatie en boodschappen die ze via hun kanalen verspreiden. Om te zien of ze de principes en de regels van de democratie en het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM) toepassen in hun werking”. Dit is intimidatie van de sector, zo klonk het ook in het parlement.
Naast deze algemene screening krijgen twee bij naam genoemde organisaties, Vrede vzw en Getbasic vzw, een inspectie over de vloer. Zij hadden informerende en opiniërende artikels verspreid over de oorlog. In zijn vraagstelling noemt Marius Meremans (N-VA) hen “gesubsidieerde organisaties uit het Vlaamse sociaal-culturele volwassenenwerk die pro-Hamasstandpunten innemen of organisaties met zo’n standpunten steunen”.
Coalitiepartijen waarschuwen voor een gevaarlijk precedent
Stephanie D’Hose (Open VLD) kan leven met dit onderzoek, maar uit ook haar bezorgdheid over de kritische rol die het maatschappelijk middenveld volgens haar moet kunnen spelen. “Ik vind dat politici zich in hun oordelen moeten beperken tot bepalingen die in het decreet staan. (…) Dat is de bandbreedte waarin wij ons begeven.” Marius Meremans beaamt het belang van kritische organisaties in een democratie, maar hij maakt een onderscheid tussen een kritische noot en ‘manifest polariseren’.
Orry Van De Wauwer (cd&v) staat stevig op de rem en spreekt van politieke inmenging en intimidatie. Hij stelt dat “het Departement CJM geen soort ministerie van de waarheid mag worden dat gaat oordelen wat sociaal-culturele organisaties wel of niet mogen zeggen’”. Het civiel perspectief vormt de ruggengraat van het decreet en dat moet voor cd&v gerespecteerd worden. Van De Wauwer spreekt ronduit van een “gevaarlijk precedent”.
Katia Segers (Vooruit) beaamt dit standpunt volmondig en vindt het bijzonder ongepast dat een administratie zich “moet bezighouden met het intimideren van een heel veld en het stigmatiseren van bijzonder belangrijk werk dat gebeurt in dat veld”.
Omgekeerd vindt Filip Brusselmans (Vlaams Belang) dat er in het decreet beter “expliciet een verbodsbepaling opgenomen wordt die het steunen of vergoelijken van organisaties die als terroristisch kunnen worden omschreven, uitsluit van erkenning en subsidiëring door de Vlaamse overheid.”
Maakt het nieuwe decreet dit soort acties makkelijker?
Minister Jambon (N-VA) merkt op dat het nieuwe decreet, dat vanaf april 2024 in voege treedt een nieuwe subsidievoorwaarde omvat die “stelt dat organisaties een brugfunctie moeten opnemen in de samenleving en dat organisaties die segregerend werken niet in aanmerking komen voor subsidie.” Dit soort voorvallen tonen voor hem aan dat zo’n extra criterium broodnodig is. In een volgende beleidsperiode zullen organisaties die brugfunctie expliciet moeten opnemen. De minister noemt dat ‘essentieel’. (in het huidige decreet moeten organisaties ook expliciet een verbindende rol opnemen, zowel via ‘bonding’ als ‘bridging’, nvdr).
Meyrem Almaci (Groen) ziet dat anders. Zij ziet in de opmerking van de minister een bewijs dat de formulering en de interpretatie van dit nieuwe artikel rammelt. Zij stelt vast dat het nieuwe artikel enkel spreekt over organisaties die segregeren op basis van etnisch-culturele afkomst. “Vrede vzw en GetBasic zijn twee organisaties die dus niet onder dat element van het decreet vallen. (…) Het toont dus dat er een probleem is in het decreet.”
Afsluitend verduidelijkt Marius Meremans dat hij zich gewoon de vraag stelt of de genoemde organisaties wel nog beantwoorden aan de doelstelling van het decreet om zich te richten op verbinding en het slaan van bruggen. Volgens hem niet, maar daarom wil hij dit dus laten onderzoeken. Minister Jambon geeft nog mee dat zo’n onderzoek ook ‘ontlastend’ kan zijn voor deze organisaties. Want “als morgen uit het onderzoek van de administratie blijkt dat er geen overtreding is gebeurd, dan zijn die organisaties ‘off the hook’. Een onderzoek is dus à charge en à décharge.”
Op het moment van publicatie zijn de resultaten van zowel de inspectie als de screening van de hele sector nog niet bekend. Wél al bekend zijn heel wat resultaten van de visitaties die alle 130 organisaties in de loop van 2023 over de vloer kregen/krijgen. Tijdens zo’n visitatie keren mensen van het departement CJM en externe deskundigen een hele dag lang de organisatie binnenstebuiten. 12 inhoudelijke beoordelingselementen met veel onderliggende criteria en toetsstenen worden minutieus overlopen en gequoteerd. Qua verantwoording van het gebruik van publieke middelen kan dat tellen. Als er iets zou schorten aan de beleidsvoering van organisaties, zal dat op zo’n moment ongetwijfeld duidelijk worden. We roepen op om te vertrouwen op de eigen overheidsprocedures.
