Waarom deelnemers het sociaal-cultureel werk zo waarderen
maandag 29 juli 2024
Anderen helpen of bijdragen aan iets wat belangrijk voor me is. Dat zijn de belangrijkste motieven van vrijwilligers uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Bijna een kwart van de ondervraagden neemt meerdere keren per maand aan activiteiten deel. Voornaamste impact van die deelname? Mensen ontmoeten met gelijke interesses, op de voet gevolgd door mensen ontmoeten die ik anders nooit zou ontmoet hebben. Dat leert onderzoek uitgevoerd door HIVA & TOR, in opdracht van het Departement CJM.
Het was van 2010 geleden dat de deelnemers van de sector nog zo grondig tegen het licht werden gehouden. Wie zijn de deelnemers? Hoe neemt men deel? Waaraan participeert men en waarom? Veel vragen waarop 4.221 mensen een antwoord gaven, maar ook professionelen reflecteerden.
Welke lessen kunnen organisaties (of de sector als geheel) trekken om verder ‘future proof’ te handelen? We beperken ons hier tot 3 inzichten.
- Van collectief en automatisch, naar reflexief. De onvoorwaardelijke participant van wieg tot graf is steeds zeldzamer. Participatie is meer fluïde dan voorheen. De regelmaat varieert zowel qua organisatie, als om individuele redenen. Dit vraagt om flexibiliteit. Zie het niet perse als ‘iemand haakt af’, eerder als ‘nu even niet’ aanwezig of betrokken.
- Daarnaast waarschuwt dit onderzoek voor overparticipatie met een ‘civic burn out ‘ tot gevolg. Wie in de ene organisatie actief is als vrijwilliger, is dat vaak nog in een tweede, een derde, … Een fenomeen om aandachtig en zorgzaam mee om te gaan bij de ondersteuning van vrijwilligers.
- De ontgroening van de sector is iets om verder over na te denken. Veel organisaties ondernemen al actie om jongere volwassenen aan te trekken. Soms op activiteitenniveau, soms op organisatieniveau. Deze inspanningen blijven nodig om de leeftijdstoename (gemiddeld 60 jaar, tov 45 à 55 bij de vorige meting) in te dammen.
Belangrijk om aan te stippen in dit kader is de grote diversiteit binnen de sector. De nodige nuance vind je in het onderzoeksrapport
van L. Vermeersch, J. Siongers en B. Spruyt.
Foto: Mieke Vasseur (Socius)
Sociaal-cultureel werk is een sector die voortdurend in beweging is. Als men SCW zegt, denken ondervraagden tegenwoordig aan kunst en cultuur, maar spontaan ook aan mentaal welzijn/work-life balance, communicatieve vaardigheden en toeristische activiteiten. De aard van de activiteiten loopt erg uiteen en wel vaker origineel (spel, tocht, inleefmomenten…). Voeling houden met kortgeschoolden en deelnemers met een migratieachtergrond lijkt een aandachtspunt voor de nabije toekomst (‘mee gevraagd worden’ is namelijk vaak vissen in dezelfde vijver). De wil om bij te leren, naast de nood aan ontspanning zijn redenen tot deelname. Deel uitmaken van een groep evenzeer.
Op zoek naar meer diepgang over de waarde en betekenis van de deelname voor de participant? Een samenvatting en het lijvige onderzoeksrapport vind je op de site van de Vlaamse overheid.
